Odpowiadając na różnorodne potrzeby, Centrum Serenada stawia na dostępność i udogodnienia dla wszystkich odwiedzających, w tym osób neuroróżnorodnych i z niepełnosprawnościami. Najnowsza inicjatywa, realizowana we współpracy z Zespołem Szkół i Placówek „Centrum dla Niewidomych i Słabowidzących” w Krakowie, to praktyczna nauka samodzielności, odpowiedzialności i bezpiecznego korzystania z przestrzeni publicznej.

Jak pokazują dane Komisji Europejskiej, nawet co piąta osoba mieszkająca w Unii Europejskiej doświadcza ograniczeń w dostępie do przestrzeni codziennego użytku – od budynków publicznych po transport i usługi komercyjne.^[1] Z kolei według danych Eurostatu z 2022 roku aż 26% dorosłych mieszkańców UE deklaruje, że ma długotrwałe problemy zdrowotne, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie.^[2] ​

Choć dostępność przestrzeni publicznej wciąż kojarzy się przede wszystkim z infrastrukturą architektoniczną, coraz częściej postrzegana jest jako warunek pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i edukacyjnym. Ważną rolę odgrywają tu centra handlowe, które jako jedne z najczęściej odwiedzanych miejsc o charakterze publicznym, coraz wyraźniej wpisują się w działania na rzecz tworzenia środowiska przyjaznego i otwartego na różnorodne potrzeby.

– Naszym celem jest tworzenie miejsca naprawdę otwartego dla wszystkich. Dostępność rozumiemy nie tylko jako dostosowanie przestrzeni, ale też budowanie społecznej świadomości i realne wsparcie dla osób, które na co dzień mierzą się z różnorodnymi barierami. Od kilku lat, w każdy wtorek w godzinach 15:00–17:00, w Centrum Serenada i CH Krokus realizujemy „Zakupy po cichu” – inicjatywę, dzięki której osoby w spektrum autyzmu czy o wysokiej wrażliwości sensorycznej mogą w bardziej komfortowych warunkach korzystać z przestrzeni handlowej. To prosty, ale ważny krok w stronę większej dostępności obiektu. Naturalnym rozwinięciem tych działań jest nasz najnowszy program realizowany we współpracy z krakowskim Centrum dla Niewidomych i Słabowidzących – mówi Iwona Sitko, dyrektor Centrum Serenada.

Nauka samodzielności w realnej przestrzeni

Od początku 2025 roku Centrum Serenada realizuje we współpracy z Zespołem Szkół i Placówek „Centrum dla Niewidomych i Słabowidzących” w Krakowie projekt edukacyjno-społeczny, który uczy samodzielności, wspiera integrację i pokazuje, jak zmieniać przestrzeń publiczną na bardziej przyjazną dla każdego.

– Już wcześniej w przestrzeni centrum pojawiły się oznaczenia w alfabecie Braille’a a teraz idziemy o krok dalej i wspólnie uruchomiliśmy program, który pomaga młodym ludziom poznawać przestrzeń i oswajać codzienne wyzwania. Bo prawdziwa samodzielność zaczyna się od małych czynności – znalezienia drogi w nowym miejscu, zrobienia zakupów, poproszenia o pomoc. Wiemy, jak wiele może znaczyć wsparcie w tych pozornie prostych działaniach, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami wzroku – dodaje I. Sitko.

Program rozpoczął się od spotkania z dyrekcją szkoły i wspólnego omówienia potrzeb oraz oczekiwań uczniów wobec przestrzeni publicznych. Na podstawie wniosków z rozmowy zaplanowano pierwszą wizytę w Centrum Serenada. Był to swego rodzaju audyt dostępności przeprowadzony przez samych użytkowników – młodzi ludzie mieli okazję poznać układ galerii, sprawdzić oznaczenia i przetestować poruszanie się po obiekcie. Obserwowali też, jak pracownicy sklepów i obsługi reagują na pytania i potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Ich uwagi i doświadczenia stały się cenną wskazówką do planowania następnych etapów programu.

Podczas kolejnej wizyty uczniowie wzięli udział w warsztatach praktycznych, podczas których wspólnie z zespołem restauracji Cucina Aperta własnoręcznie przygotowywali pizzę, ćwicząc przy okazji orientację w przestrzeni gastronomicznej i rozwijając umiejętność współpracy.

– Naszym zadaniem jako szkoły jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale także przygotowanie dzieci do samodzielnego życia i funkcjonowania w społeczeństwie – mówi Marcin Dębski, dyrektor Zespołu Szkół i Placówek „Centrum dla Niewidomych i Słabowidzących” w Krakowie. – Dzięki takim inicjatywom jak program realizowany z Centrum Serenada nasi uczniowie mogą w praktyce rozwijać umiejętności potrzebne w codziennym życiu: poruszanie się po dużych przestrzeniach, komunikację z otoczeniem, radzenie sobie w nowych sytuacjach. To bezcenna lekcja samodzielności i pewności siebie, której nie da się w pełni przekazać w szkolnej ławce. Cieszymy się, że mamy partnera, który naprawdę rozumie znaczenie dostępności i otwartości – dodaje.

W kolejnych miesiącach program będzie rozwijany i realizowany w formie cyklicznych wizyt oraz warsztatów. Uczniowie wezmą także udział w praktycznych zajęciach i zostaną włączeni w działania społeczne centrum, takie jak wydarzenia edukacyjne czy akcje specjalne. Zwieńczeniem pierwszego roku współpracy będzie wspólne podsumowanie oraz publikacja broszury z dobrymi praktykami, które powstaną w trakcie realizacji projektu.

– To projekt, który zmienia nie tylko jego uczestników, ale też nas, pracowników Serenady. Dzięki niemu jeszcze lepiej rozumiemy, jak wiele znaczy dla młodej osoby możliwość bezpiecznego, samodzielnego poruszania się po mieście. A skoro galerie handlowe są dziś jedną z ważniejszych przestrzeni codziennego życia, powinny wspierać zmiany i tworzyć bardziej dostępne przestrzenie – podkreśla Iwona Sitko, dyrektor Centrum Serenada.