Zgodnie z przyjętą przez Unię Europejską dyrektywą dostępności (Accessibility Act) wszystkie usługi, zwłaszcza publiczne, powinny być dostępne dla każdego. Inkluzywność centrów handlowych, zorientowana m.in. na osoby z niepełnosprawnościami i realizowana w różnych formach, doskonale wpisuje się w założenie dostępności. Przykładem jest pionierski program Galerii Katowickiej „Katowicka dla autyzmu”, który z okazji tegorocznego Światowego Dnia Autyzmu wzbogacono o kolejne udogodnienia dla osób z ASD.
Klientów centrów handlowych, zwłaszcza tych, które zlokalizowane są w centrach miast i pełnią rolę hubów komunikacyjnych, trudno sprowadzić do wąsko określonej grupy – dlatego tak ważna jest otwartość na potrzeby i dostępność dla wszystkich, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. Brak barier architektonicznych, komfortki, czyli miejsca z przewijakami dla osób dorosłych, specjalne oznaczenia i komunikaty głosowe dla osób niewidomych i niedowidzących – możliwości inkluzywnego podejścia jest wiele. W centrum założenia o dostępności stoi nie tyle klient, ale przede wszystkim człowiek, jego bezpieczeństwo i wygoda przebywania w przyjaznej, niewykluczającej przestrzeni, a równocześnie korzystania bez przeszkód ze wszystkich możliwości, jakie ona oferuje.
W przypadku spektrum autyzmu, sprawa dostępności jest wyjątkowo złożona – do pokonania są nie tylko bariery w przestrzeni centrum handlowego, ale także bariery mentalne, wynikające z braku wiedzy, jak rozpoznawać osoby w spektrum i reagować na nie, czego nie robić, aby nie pogorszyć ich samopoczucia, jak maksymalnie ułatwić im poruszanie się w pełnym bodźców otoczeniu galerii handlowej. W 2019 roku Fundacja JiM opublikowała raport, z którego wynikało, że aż 53 proc. dorosłych osób z ASD jako najbardziej niedostępne miejsca wskazało centra handlowe. Badania ankietowe przeprowadzone 2018 roku wśród najemców i klientów Galerii Katowickiej wskazały z kolei, że aż 95% badanych nie wie, czym jest autyzm. W ślad za tym Katowicka zapoczątkowała zmianę – jako pierwsze centrum handlowe w Europie pochyliła się nad potrzebami osób z ASD, dedykując im kompleksowy, wielokrotnie nagradzany program „Katowicka dla Autyzmu”. W ramach tej inicjatywy skupiono się na trzech podstawowych płaszczyznach działania: wprowadzeniu konkretnych, fizycznych udogodnień w Galerii; edukacji i szkoleniu pracujących w niej osób oraz szerokiej akcji informacyjnej skierowanej do klientów.
– W myśl idei #CityLife, która od zawsze inspiruje Katowicką, wszyscy jesteśmy częścią miasta, razem je tworzymy, razem nadajemy mu rytm. #CityLife jest udziałem każdego – nie ma tu miejsca na dyskryminację czy spychanie trudnych tematów na margines. Dlatego w 2019 roku odważnie sięgnęliśmy po niepodejmowany wtedy przez obiekty handlowe w Polsce temat barier, przed jakimi stają osoby w spektrum autyzmu. Celem tego prekursorskiego projektu było ułatwienie funkcjonowania osobom z ASD w przestrzeni centrum handlowego oraz zwiększenie świadomości społecznej na temat spektrum autyzmu – mówi Anna Szczerkowska, marketing managerka w Galerii Katowickiej.
Jak się wyciszyć, kiedy wokół wszystko krzyczy
Tegoroczny Światowy Dzień Autyzmu zainspirował Katowicką do wprowadzenia dodatkowych godzin wyciszenia. To między innymi od nich rozpoczął się program „Katowicka dla Autyzmu”, który stał się inspiracją dla innych centrów handlowych w Polsce. Od kwietnia w Katowickiej godziny wyciszenia będą obowiązywać już nie tylko w każdą sobotę od 9.00-11.00, ale też w poniedziałki i środy od 19.00-21.00. To czas bez muzyki i reklam dźwiękowych na pasażu Galerii.
Wyciszają muzykę i przygaszają światła także najemcy Galerii, którzy oznaczają witryny swoich lokali specjalnymi naklejkami. W Punkcie Informacyjnym dostępne są z kolei słuchawki wygłuszające oraz przewodnik po Galerii dla osób z ASD. Znaczenie mają nawet tak drobne zmiany, jak zdemontowanie suszarek w łazienkach przystosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Zainteresowaniem osób z ASD cieszy się także Pokój Wyciszenia, pierwszy taki w polskim centrum handlowym, przygotowany zgodnie z wytycznymi i standardami Regionalnego Ośrodka Metodyczno-Edukacyjnego METIS. Zamontowany w Pokoju Wyciszenia wideodomofon umożliwia natychmiastowe otwarcie. Pokój jest dźwiękoszczelny, łagodnie oświetlony, zaaranżowany w stonowanych, jasnobeżowych barwach i wyposażony w proste, komfortowe i wygodne sprzęty.
Oswoić znaczy: wiedzieć, jak pomóc
Od początku założeniem programu „Katowicka dla autyzmu” było, obok wprowadzania ułatwień dla osób z ASD, edukowanie personelu i klientów, tak aby pomóc im zrozumieć spektrum autyzmu, właściwie reagować i potrafić pomagać. Przeprowadzono specjalistycznie szkolenia dla ponad 100. osób z personelu Katowickiej, w tym pracowników ochrony, administracji i najemców. W akcję edukacyjną zaangażowała się nawet Kelly Hunter – słynna brytyjska aktorka filmowa i teatralna, autorka metody pracy z dziećmi w spektrum „The Hunter Heartbeat Method” (Metody Rytmu Serca).
W ubiegłym roku, przy merytorycznym wsparciu ekspertów, powstały dwa poradniki – dla osób z ASD i ich opiekunów oraz dla najemców. W pierwszym z nich zainteresowane osoby znajdą informacje o wszystkich przyjaznych ASD rozwiązaniach, jakie czekają w Katowickiej. Mogą także zapoznać się ze specjalną sensoryczną mapą Galerii oraz z listą salonów, w których istnieje możliwość zmniejszenia intensywności światła czy ściszenia muzyki. Drugi z poradników – dla najemców – edukuje, jak rozpoznać i jak komunikować się z osobami w spektrum autyzmu, prezentuje przykłady dobrych praktyk i rozwiązań, które warto wprowadzić w salonach, uwzględniając potrzeby klientów z ASD.
– Efekty rozpoczętego kilka lat temu programu są spektakularne i długofalowe. Na stałe w Galerii klienci w spektrum mogą korzystać z pokoju wyciszenia, godzin ciszy i bezpłatnych słuchawek wygłuszających. Duża część lokali to miejsca przyjazne osobom z ASD, a nasz personel jest przeszkolony i wie, jak reagować na potrzeby klientów – mówi Joanna Bagińska, dyrektorka Galerii Katowickiej. – W tym roku zaproponujemy jeszcze więcej cichych godzin. Rozwój programu „Katowicka dla autyzmu” jest naturalną konsekwencją naszego proaktywnego podejścia. Kolejne lata przynoszą i będą przynosić jeszcze więcej ułatwień dla osób z ASD, co koresponduje ze strategią ESG firm Savills Investment Management oraz APSYS Polska – podsumowuje.